Zachodni Ośrodek Badań Społecznych i Ekonomicznych

A+ R A-

Rozwój przemysłowej hodowli drobiu w Polsce a koszty eksternalizowane

STRONA tytuowa_raportu_o_drobiarstwieProdukcja drobiu nie miała – z historycznego punktu widzenia – istotnego znaczenia ekonomicznego przed nastaniem XX wieku. Dopiero na przełomie XIX i XX wieku obserwujemy początki rozwoju przemysłowego chowu drobiu na mięso i jaja. Szczególny wzrost na świecie nastąpił w ostatnich 3–4 dekadach, a w Polsce od niespełna dwóch dekad.

Obecnie Polska stała się europejskim potentatem w produkcji mięsa drobiowego i jednym z czołowych producentów jaj. Duża jej część (ok. 45%) jest skierowana na eksport. Wzrost produkcji drobiarskiej był możliwy dzięki silnej koncentracji pionowej, kapitałowej i przestrzennej. W tym ostatnim przypadku odnosi się ona do maksymalnego zagęszczenia liczby ptaków w stosunku do powierzchni kurnika, przyspieszenia cyklu produkcji, intensyfikacji wydajności mięsnej i nieśności. W efekcie pod znakiem zapytania stają standardy zachowania dobrostanu zwierząt.

Koncentracja przestrzenna oznacza także nagromadzenie dużej liczby ptaków w jednym miejscu, czego skutkiem jest znaczne oddziaływanie zakładów produkcyjnych (ferm przemysłowych) na środowisko naturalne i otoczenie społeczne. Zagrożenia są różnego typu, w tym: zanieczyszczenie (przenawożenie) wód, emisja odorów, zagrożenie epidemiologiczne, zanieczyszczenie żywności itp. Z tytułu zagęszczenia i intensyfikacji produkcji drobiowej pojawiają się znaczne koszty eksternalizowane, czyli takie, których nie ponosi przedsiębiorstwo (ferma przemysłowa), ale państwo, samorządy czy wspólnoty lokalne i podmioty prywatne. Koszty te są trudne do oszacowania. Niektóre bezpośrednie koszty likwidacji czy niwelowania efektów zewnętrznych funkcjonowania ferm przemysłowych nie podlegają dyskusji. Likwidacja epidemii „ptasiej grypy” w Polsce w 2017 roku kosztowała państwo nie mniej niż 120 mln zł; koszty zwalczania salmonellozy w tym samym roku – kolejnych kilkadziesiąt milionów złotych. W efekcie, utrzymanie rentowność masowej hodowli drobiu jest możliwe jedynie dzięki interwencji państwa przeznaczającego na ten cel coraz większe środki publiczne. Tymczasem postępująca koncentracja chowu drobiu sprzyja zagrożeniom różnego typu, w tym np. rozwojowi zoonoz czy zanieczyszczeniu wód. Niektóre prognozy branżowe wydają się ignorować zarówno zagrożenie wypływające z koncentracji hodowli, jak i negatywne skutki dla dobrostanu zwierząt. Cały czas bierze się pod uwagę wzrost intensyfikacji i koncentracji hodowli.

Wobec rosnących zagrożeń i kosztów przemysłowy chów drobiu generuje liczne konflikty społeczne.
W latach 2014–2018 (do 20 listopada) naliczono na podstawie monitoringu prasowego 139 przypadków protestów społecznych.

POBIERZ CAŁY RAPORT